Ο όρκος υποταγής στον μονάρχη, που επί μακρόν ενοχλούσε τους εθνικιστές πολιτικούς του Κεμπέκ, ανήκει στο παρελθόν, αφού το νομοθετικό σώμα της επαρχίας ψήφισε την Παρασκευή νόμο που καταργεί την απαίτηση αυτή για τους βουλευτές.

Η κυβέρνηση Coalition Avenir Québec κατέθεσε νομοσχέδιο αυτή την εβδομάδα για να καταστήσει τον όρκο προαιρετικό μετά από εβδομάδες συζητήσεων στον απόηχο των εκλογών του Οκτωβρίου, καθώς τρία μέλη του αντιπολιτευόμενου Parti Québécois αρνήθηκαν να ορκιστούν πίστη στον βασιλιά Κάρολο και τους απαγορεύτηκε η είσοδος στις βουλευτικές συνεδριάσεις.

Ο νόμος προσθέτει στον συνταγματικό νόμο του 1867 ένα άρθρο που εξαιρεί το Κεμπέκ από την εφαρμογή του άρθρου που απαιτεί τον όρκο.

Ο επικεφαλής του PQ Πολ Σεντ-Πιερ Πλαμοντόν εξέφρασε την ικανοποίησή του για την ομόφωνη ψήφιση του νομοσχεδίου, η οποία έγινε με μόλις μια χούφτα μέλη στην αίθουσα ενόψει των διακοπών των Χριστουγέννων. Όταν οι εργασίες θα συνεχιστούν στα τέλη Ιανουαρίου, ο ίδιος και οι δύο συνάδελφοί του θα είναι τα πρώτα μέλη στην ιστορία της εθνικής συνέλευσης που θα συνεδριάσουν μετά από εκλογές χωρίς να δώσουν όρκο.

“Αυτή είναι μια ωραία στιγμή για τη δημοκρατία του Κεμπέκ”, δήλωσε ο St-Pierre Plamondon, λέγοντας στους δημοσιογράφους ότι τον διαβεβαίωσαν ότι ακόμη και αν ο νόμος προσβληθεί στα δικαστήρια, τα μέλη του PQ δεν θα εκδιωχθούν.

Προηγουμένως, τα μέλη του νομοθετικού σώματος του Κεμπέκ έπρεπε να δώσουν δύο όρκους – έναν στο λαό του Κεμπέκ και έναν στο Στέμμα. Πολλοί αυτονομιστές πολιτικοί βρήκαν τον τρόπο να το παρακάμψουν αυτό με την πάροδο των ετών, είτε δίνοντας τον όρκο ιδιωτικά είτε προσθέτοντας μερικές λέξεις για να τον κάνουν πιο εύπεπτο.

Η 11μελής κοινοβουλευτική ομάδα του Québec Solidaire αρνήθηκε επίσης αρχικά να ορκιστεί τον περασμένο μήνα, αλλά τελικά υποχώρησε, δίνοντας τον όρκο κεκλεισμένων των θυρών, αφού ο πρόεδρος της Βουλής αποφάσισε ότι δεν μπορούσαν να συνεδριάσουν χωρίς να το πράξουν.

Οι συνταγματολόγοι διίστανται ως προς το αν το νομοθετικό σώμα του Κεμπέκ έχει την εξουσία να επιτρέπει στα μέλη να συμμετέχουν σε νομοθετικές συζητήσεις και ψηφοφορίες χωρίς να δίνουν όρκο.

Ορισμένοι εμπειρογνώμονες είναι της γνώμης ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει μονομερώς και θα απαιτούσε τη συγκατάθεση ορισμένων ή όλων των επαρχιών και των δύο σωμάτων του Κοινοβουλίου.

Άλλοι όμως έχουν υποστηρίξει ότι το Κεμπέκ θα μπορούσε να αλλάξει την απαίτηση του όρκου μέσω της εξουσίας που διαθέτουν οι επαρχίες να αλλάζουν τα δικά τους συντάγματα. Το Κεμπέκ επικαλέστηκε αυτή τη διάταξη όταν ψήφισε το νέο νόμο για τη γαλλική γλώσσα, γνωστό ως νομοσχέδιο 96, τον Μάιο, τροποποιώντας το Σύνταγμα για να δηλώσει ότι οι κάτοικοι του Κεμπέκ αποτελούν ένα έθνος και ότι τα γαλλικά είναι η μόνη επίσημη γλώσσα της επαρχίας.

Ο Έρολ Μέντες, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα, πιστεύει ότι όλες οι προσπάθειες είναι αντισυνταγματικές.

“Και παραδόξως φαίνεται ότι μπορεί να τη γλιτώσουν”, δήλωσε ο Μέντες σε συνέντευξή του την Παρασκευή, σημειώνοντας ότι στην περίπτωση του νομοσχεδίου 96 συγκεκριμένα, φαίνεται ότι κανείς δεν έχει την πολιτική βούληση να το αναλάβει.

Όμως είναι πιθανές οι νομικές αμφισβητήσεις στην περίπτωση του νόμου για τη γλώσσα του Κεμπέκ και κάποιος μπορεί να αποφασίσει να προσθέσει το θέμα του όρκου σε αυτόν τον αγώνα, πρόσθεσε.

“Το Κεμπέκ ουσιαστικά ενεργεί … σαν να είναι μια κυρίαρχη κυβέρνηση και ισχυρίζεται ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, ανεξάρτητα από το τι προβλέπει το καναδικό Σύνταγμα”, δήλωσε ο Μέντες.

Ο Φρεντερίκ Μπεράρ, καθηγητής συνταγματικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Μοντρεάλ, λέει ότι δεν έχει κανένα πρόβλημα με το Κεμπέκ να δοκιμάσει αυτή την οδό, αλλά γι’ αυτόν παραμένει ασαφές αν ένα δικαστήριο που θα εκδικάσει μια μελλοντική αμφισβήτηση θα συμφωνήσει ότι η κίνηση είναι συνταγματική.

Ο Μπεράρντ αναρωτήθηκε τι θα μπορούσε να συμβεί με τους νόμους που ψηφίστηκαν από το νομοθετικό σώμα, εάν η απόφαση να επιτραπεί στα μέλη να συνεδριάζουν χωρίς τον όρκο τελικά ακυρωθεί.

Το νομοσχέδιο προωθήθηκε με ταχείς ρυθμούς αυτή την εβδομάδα, αφού όλα τα κόμματα παραιτήθηκαν από τις διαβουλεύσεις προκειμένου να εγκριθεί γρήγορα. Πριν από την ψηφοφορία της Παρασκευής, ο βουλευτής των Φιλελευθέρων Μόνσεφ Ντεράτζι δήλωσε ότι το κόμμα του θα προτιμούσε να γίνουν διαβουλεύσεις και ότι ελπίζει η κυβέρνηση να έχει στέρεα νομική βάση για το νόμο σε περίπτωση δικαστικής αμφισβήτησης.

Ο Μοναρχικός Σύνδεσμος του Καναδά δήλωσε βαθιά απογοητευμένος από την ψηφοφορία της Παρασκευής, λέγοντας ότι η κίνηση αυτή δείχνει έλλειψη σεβασμού προς τον Καναδά και τους θεσμούς του.

“Όπως μπορείτε να φανταστείτε, δεν είμαστε χαρούμενοι, είμαστε απογοητευμένοι, είμαστε λυπημένοι και είμαστε θυμωμένοι”, δήλωσε ο Καρίμ Αλ Νταντάχ, εκπρόσωπος της οργάνωσης από το Κεμπέκ. “Πιστεύουμε ότι ο νόμος του 1867, τον οποίο η κυβέρνηση αποφάσισε να τροποποιήσει και ο οποίος βρίσκεται στο Σύνταγμα, δεν είναι κάτι που θα έπρεπε να λαμβάνεται τόσο ελαφρά τη καρδία και να τροποποιείται τόσο εύκολα χωρίς καμία διαβούλευση”.

Ο όρκος, δήλωσε ο Αλ Νταντάχ, είναι ένα σύμβολο για κάτι μεγαλύτερο – τη μοναρχία – το οποίο “βρίσκεται στον πυρήνα των θεσμών του Καναδά”. Ο Αλ-Ντάνταχ δήλωσε ότι προσωπικά θα ήθελε να δει μια νομική αμφισβήτηση, αλλά δεν θα έκανε εικασίες για το αν η οργάνωσή του θα είναι πίσω από μια τέτοια στο μέλλον.

Η Εθνοσυνέλευση ενέκρινε την Παρασκευή το νομοσχέδιο 4, το οποίο καταργεί την υποχρέωση των βουλευτών του Κεμπέκ να ορκίζονται στον βασιλιά Κάρολο Γ’. Το κείμενο εγκρίθηκε από τον υποδιοικητή του Κεμπέκ, J. Michel Doyon.

Οι τρεις βουλευτές του PQ, Paul St-Pierre Plamondon, Pascal Bérubé και Joël Arseneau – οι οποίοι αρνήθηκαν να ορκιστούν πίστη στον βασιλιά όταν ορκίστηκαν τον περασμένο Οκτώβριο – θα μπορούν έτσι να συνεδριάζουν στο Salon bleu όταν το κοινοβούλιο επανέλθει μετά τις διακοπές. Στον τελευταίο είχε αρνηθεί την πρόσβαση την περασμένη εβδομάδα η πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης, Nathalie Roy.

Στους διαδρόμους της Εθνοσυνέλευσης, ο ηγέτης του PQ δήλωσε με ικανοποίηση ότι οι βουλευτές του κόμματός του θα είναι πλέον ευπρόσδεκτοι στο Salon bleu μόλις ξεκινήσει η επόμενη κοινοβουλευτική περίοδος.

Θα έχουμε το δικαίωμα να καθίσουμε στις 31 Ιανουαρίου”, δήλωσε ο Paul Saint-Pierre Plamondon, λέγοντας ότι είναι “χαρούμενος” και “υπερήφανος” που στάθηκε μαζί με τους βουλευτές Joël Arseneau και Pascal Bérubé.

Μερικές φορές, υπάρχουν πράγματα που θεωρούνται αμετάβλητα”, αλλά χρειάστηκαν μόνο 12 λεπτά”, είπε, αναφερόμενος στην ψήφιση του νομοσχεδίου.

Σύμφωνα με τον κ. Saint-Pierre Plamondon, ακόμη και στην περίπτωση που το νομοσχέδιο αμφισβητηθεί στο δικαστήριο, η παρουσία των μελών του PQ στην μπλε αίθουσα είναι αμετάκλητη. Αυτό μας είπε ο Γενικός Γραμματέας. […] Θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε στο Salon bleu [στις 31 Ιανουαρίου], είναι επιβεβαιωμένο, είναι αμετάκλητο”.

Επιστρέφουμε στις εκλογικές μας περιφέρειες και στις οικογένειές μας με αυτή την ανακούφιση. Στο τέλος όλων αυτών, υπάρχει μια επιβεβαίωση, θα έχουμε τις ερωτήσεις μας [στη Βουλή], θα έχουμε τη θέση μας [στο Μπλε Δωμάτιο] και θα το παρατηρήσετε”.

Το νομοσχέδιο 4 κατατέθηκε στην Εθνοσυνέλευση το απόγευμα της Τρίτης από τον Υπουργό Δημοκρατικών Θεσμών του Κεμπέκ, Jean-François Roberge, ο οποίος είχε υποσχεθεί να ενεργήσει γρήγορα επί του θέματος.

Ήταν το άρθρο 128 του Συνταγματικού Νόμου του 1867 που κατέστησε τον όρκο στο βασιλιά απαραίτητη προϋπόθεση για να συμμετέχει κανείς στο Κοινοβούλιο. Το νομοσχέδιο 4 αποφασίζει ότι το άρθρο 128 δεν εφαρμόζεται στο Κεμπέκ”, επικαλούμενο το άρθρο 45 του Συνταγματικού Νόμου του 1982, το οποίο του επιτρέπει κάτι τέτοιο, σύμφωνα με την ανάλυση της κυβέρνησης.

Το νομοσχέδιο είναι πολύ σύντομο – έχει μόνο ένα τμήμα – και ορίζει ότι στο εξής θα απαιτείται μόνο ο όρκος πίστης στο λαό του Κεμπέκ, και μάλιστα ο μόνος υποχρεωτικός, ενώ οι υπόλοιποι θα είναι προαιρετικοί.

Την Τρίτη, ο υπουργός Ρομπέρζ δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι δεν αναμένει προστριβές μεταξύ της κυβέρνησής του και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης ως αποτέλεσμα της συνταγματικής νομοθετικής του δράσης. Και δεν φοβάται πιθανές νομικές προκλήσεις.